Deklinacja

Część piąta

Część poprzednia – Powrót do pierwszej strony – Wstęp

Odmiana przymiotników i zaimków

Podane niżej informacje obejmują również odmienne imiesłowy i przysłówki pochodne.

	rodzaj
	męski			nijaki	żeński
	osobowy	żywotny	nieżywotny	nijaki	żeński
	liczba pojedyncza
MW	~y, ~i			~e	~a
D	~ego				~ej
C	~emu				~ej
B	~ego (=D)		~y, ~i (=M)	~e (=M)	~ą
N	~ym, ~im				~ą
Ms	~ym, ~im				~ej (=C)
	liczba mnoga
MW	~i, ~y	~e
D	~ych, ~ich
C	~ym, ~im
B	~ych, ~ich (=D)	~e (=M)
N	~ymi, ~imi
Ms	~ych, ~ich

Modele odmiany

Uwaga: numeracja klas fonetycznych tematów jest wyjaśniona tutaj i tutaj.

Przymiotniki
	1, 2, 4, 11$					3, 11
	m-os.	m-żyw.	m-nżyw.	n	ż	m-os.	m-żyw.	m-nżyw.	n	ż
	liczba pojedyncza
MW	młody			młode	młoda	stary			stare	stara
D	młodego				młodej	starego				starej
C	młodemu				młodej	staremu				starej
B	młodego		młody	młode	młodą	starego		stary	stare	starą
N	młodym				młodą	starym				starą
Ms	młodym				młodej	starym				starej
	liczba mnoga
MW	młodzi	młode				starzy	stare
D	młodych					starych
C	młodym					starym
B	młodych	młode				starych	stare
N	młodymi					starymi
Ms	młodych					starych

	5					6, 7, 9, 10
	m-os.	m-żyw.	m-nżyw.	n	ż	m-os.	m-żyw.	m-nżyw.	n	ż
	liczba pojedyncza
MW	drogi			drogie	droga	tani			tanie	tania
D	drogiego				drogiej	taniego				taniej
C	drogiemu				drogiej	taniemu				taniej
B	drogiego		drogi	drogie	drogą	taniego		tani	tanie	tanią
N	drogim				drogą	tanim				tanią
Ms	drogim				drogiej	tanim				taniej
	liczba mnoga
MW	drodzy	drogie				tani	tanie
D	drogich					tanich
C	drogim					tanim
B	drogich	drogie				tanich	tanie
N	drogimi					tanimi
Ms	drogich					tanich

Formy mianownika przymiotników
klasa		lp m	lp n / lm nm-os.	lp ż	lm m-os.
1a	p	tępy	tępe	tępa	tępi
	b	gruby	grube	gruba	grubi
	f	(brak przykładów)
	w	łatwy	łatwe	łatwa	łatwi
	m	niemy	nieme	niema	niemi
1b	s	bosy	bose	bosa	bosi
	z	(brak przykładów)
	n	silny	silne	silna	silni
1c	t	skryty	skryte	skryta	skryci
	d	młody	młode	młoda	młodzi
	st	prosty	proste	prosta	prości
	zd	(brak przykładów)
	sn	jasny	jasne	jasna	jaśni
	zn	przyjazny	przyjazne	przyjazna	przyjaźni
2	ł	mały	małe	mała	mali
	sł	dorosły	dorosłe	dorosła	dorośli
	zł	zły	złe	zła	źli
3	r	stary	stare	stara	starzy
4	ch	głuchy	głuche	głucha	głusi
4	h	błahy	błahe	błaha	błazi
5	k	krótki	krótkie	krótka	krótcy
5	g	drogi	drogie	droga	drodzy
6	ć	koci	kocie	kocia	koci
	dź	gadzi	gadzie	gadzia	gadzi
	ś	lisi	lisie	lisia	lisi
	ź	kozi	kozie	kozia	kozi
	ń	tani	tanie	tania	tani
7	j	białoszyi	białoszyje	białoszyja	białoszyi
9	p′	głupi	głupie	głupia	głupi
	b′	gołębi	gołębie	gołębia	gołębi
	f′	elfi	elfie	elfia	elfi
	w′	lwi	lwie	lwia	lwi
	m′	olbrzymi	olbrzymie	olbrzymia	olbrzymi
10	l	sokoli	sokole	sokola	sokoli
11	c	gorący	gorące	gorąca	gorący
	dz	cudzy	cudze	cudza	cudzy
	cz	badawczy	badawcze	badawcza	badawczy
	dż	(brak przykładów)
	sz	(brak przykładów)
	ż	świeży	świeże	świeża	świeży
	rz	żubrzy	żubrze	żubrza	żubrzy
11$	sz	pieszy	piesze	piesza	piesi
11$	ż	duży	duże	duża	duzi

Zaimki
MW	ja	ty	—	my	wy	kto	co	nikt	nic
D	mnie	ciebie	siebie	nas	was	kogo	czego, co	nikogo	niczego, nic
C	mnie, mi	tobie, ci	sobie (se)	nam	wam	komu	czemu	nikomu	niczemu
B	mnie (mię)	ciebie, cię	siebie, się	nas	was	kogo	co	nikogo	nic
N	mną	tobą	sobą	nami	wami	kim	czym	nikim	niczym
Ms	mnie	tobie	sobie	nas	was	kim	czym	nikim	niczym

Uwaga: Formy mi, mię, ci, cię, se, się są enklitykami (nie mają własnego akcentu). Forma mię używana jest dziś bardzo rzadko. Forma se jest charakterystyczna tylko dla języka bardzo potocznego. Brak jej w wydawnictwach poprawnościowych, ale notują ją nowsze gramatyki.
Użycie co, nic w znaczeniu dopełniacza jest archaizmem, np. nic nie widzę.

ktoś: ktoś, kogoś, komuś, kogoś, kimś, kimś; coś: coś, czegoś, czemuś, etc.
ktokolwiek: ktokolwiek, kogokolwiek, komukolwiek, etc.; cokolwiek: cokolwiek, czegokolwiek, etc.

Zaimki
	ON				TEN
liczba pojedyncza
	m-os.	m-żyw. m-nżyw.	n	ż	m-os.	m-żyw.	m-nżyw.	n	ż
MW	on	on	ono	ona	ten	ten	ten	to	ta
D	jego, go, niego, -ń	jego, go, niego, -ń	jego, go, niego	jej, niej	tego	tego	tego	tego	tej
C	jemu, mu, niemu	jemu, mu, niemu	jemu, mu, niemu	jej, niej	temu	temu	temu	temu	tej
B	jego, go, niego, -ń	jego, go, niego, -ń	je, nie	ją, nią	tego	tego	ten	to	tę, tą
N	nim	nim	nim	nią	tym	tym	tym	tym	tą
Ms	nim	nim	nim	niej	tym	tym	tym	tym	tej
liczba mnoga
MW	oni	one	one	one	ci	te	te	te	te
D	ich, nich	ich, nich	ich, nich	ich, nich	tych	tych	tych	tych	tych
C	im, nim	im, nim	im, nim	im, nim	tym	tym	tym	tym	tym
B	ich, nich	ich, nich	ich, nich	ich, nich	tych	te	te	te	te
N	nimi	nimi	nimi	nimi	tymi	tymi	tymi	tymi	tymi
Ms	nich	nich	nich	nich	tych	tych	tych	tych	tych

Zaimki
liczba pojedyncza
MW m = B m-nżyw.	ten	tamten	taki	który	sam
MBW n	to	tamto	takie	które	samo
MW ż	ta	tamta	taka	która	sama
D m, n = B m-os. m-żyw.	tego	tamtego	takiego	którego	samego
DCMs ż	tej	tamtej	takiej	której	samej
C m n	temu	tamtemu	takiemu	któremu	samemu
B ż	tę, tą	tamtą	taką	którą	samą
NMs m n	tym	tamtym	takim	którym	samym
N ż	tą	tamtą	taką	którą	samą
liczba mnoga
MW m-os.	ci	tamci	tacy	którzy	sami
MBW nm-os.	te	tamte	takie	które	same
DMs = B m-os.	tych	tamtych	takich	których	samych
C	tym	tamtym	takim	którym	samym
N	tymi	tamtymi	takimi	którymi	samymi

Uwaga: W języku potocznym B ż. tą zamiast tę.

Zaimki
liczba pojedyncza
MW m = B m-nżyw.	mój	twój	swój	nasz	wasz
MBW n	moje, me	twoje, twe	swoje, swe	nasze	wasze
MW ż	moja, ma	twoja, twa	swoja, swa	nasza	wasza
D m, n = B m-os. m-żyw.	mojego, mego	twojego, twego	swojego, swego	naszego	waszego
DCMs ż	mojej, mej	twojej, twej	swojej, swej	naszej	waszej
C m n	mojemu, memu	twojemu, twemu	swojemu, swemu	naszemu	waszemu
BN ż	moją, mą	twoją, twą	swoją, swą	naszą	waszą
NMs m n	moim, mym	twoim, twym	swoim, swym	naszym	waszym
liczba mnoga
MW m-os.	moi	twoi	swoi	nasi	wasi
MBW nm-os.	moje, me	twoi, twe	swoi, swe	nasze	wasze
DMs = B m-os.	moich, mych	twoich, twych	swoich, swych	naszych	waszych
C	moim, mym	twoim, twym	swoim, swym	naszym	waszym
N	moimi, mymi	twoimi, twymi	swoimi, swymi	naszymi	waszymi

Stopniowanie przymiotników i przysłówków

	przymiotnik			przysłówek
	stopień równy		stopień wyższy	stopień równy	stopień wyższy
	M lp m	M lm m-o.	M lp m	stopień równy	stopień wyższy
1 A o	pełny	pełni	pełniejszy	pełno	pełniej
1 A e	solidny	solidni	solidniejszy	solidnie	solidniej
1 B o	młody	młodzi	młodszy	młodo	młodziej
1 B e	ciekawy	ciekawi	ciekawszy	ciekawie	ciekawiej
1 B& o	słony	słoni	bardziej słony, słońszy	słono	bardziej słono, słoniej
1 B^ o	blady	bladzi	bledszy	blado	bladziej, bledziej
1 B&^ o	czerwony	czerwoni	czerwieńszy	czerwono	bardziej czerwono, czerwieniej
1^ B^ e	szalony	szaleni	bardziej szalony	szalenie	bardziej szalenie
1 D o	nerwowy	nerwowi	bardziej nerwowy	nerwowo	bardziej nerwowo
1 D e	niezbity	niezbici	bardziej niezbity	niezbicie	bardziej niezbicie
1 D x	winny	winni	bardziej winny
1^ D e	nieustraszony	nieustraszeni	bardziej nieustraszony	nieustraszenie	bardziej nieustraszenie
1^ D x	nieogarniony	nieogarnieni	bardziej nieogarniony
1^^ D x	gnieciony	gnieceni	bardziej gnieciony
1 E o	krzywy	krzywi	bardziej krzywy	krzywo	krzywiej
1 E e	fałszywy	fałszywi	bardziej fałszywy	fałszywie	fałszywiej
1@	jeden (n jedno)	jedni		jeden, po jednemu
	tamten	tamci
	sam (n samo)	sami		sam, samemu
2 A o	ciepły	ciepli	cieplejszy	ciepło	cieplej
2 A e	dorosły	dorośli	doroślejszy	dorośle	doroślej
2 B& o	miły	mili	milszy	miło	milej
2 B& e	trwały	trwali	trwalszy	trwale	trwalej
2 B&^ o	biały	biali	bielszy	biało	bielej
2^ B&^ o	wesoły	weseli	weselszy	wesoło	weselej
2 C o	mały	mali	mniejszy	mało	mniej
2 C e	zły	źli	gorszy	źle	gorzej
2 D e	oniemiały	oniemiali	bardziej oniemiały	oniemiale	bardziej oniemiale
2 D x	omdlały	omdlali	bardziej omdlały
2 E e	oziębły	oziębli	bardziej oziębły	ozięble	ozięblej
3 A o	ostry	ostrzy	ostrzejszy	ostro	ostrzej
3 A e	mądry	mądrzy	mądrzejszy	mądrze	mądrzej
3 B o	stary	starzy	starszy	staro	starzej
3 C e	dobry	dobrzy	lepszy	dobrze	lepiej
3 D o	szary	szarzy	bardziej szary	szaro	bardziej szaro
3 D x	który	którzy
3 E o	spory	sporzy	bardziej spory	sporo
3@	któryś	którzyś
4 B o	cichy	cisi	cichszy	cicho, po cichu	ciszej
4 D x	długouchy	długousi
5 B o	dziki	dzicy	dzikszy	dziko	bardziej dziko
5 B& o	drogi	drodzy	droższy	drogo	drożej
5 C o	krzepki	krzepcy	krzepszy, bardziej krzepki	krzepko	krzepcej, bardziej krzepko
	szybki	szybcy	szybszy	szybko	szybciej
	bliski	bliscy	bliższy	blisko	bliżej
	wąski	wąscy	węższy	wąsko	węziej, bardziej wąsko
	krótki	krótcy	krótszy	krótko	krócej
	płytki	płytcy	płytszy	płytko	płycej, płyciej
	giętki	giętcy	giętszy	giętko	giętcej, bardziej giętko
	prędki	prędcy	prędszy	prędko	prędzej
	brzydki	brzydcy	brzydszy	brzydko	brzydziej
	słodki	słodcy	słodszy	słodko	słodziej, bardziej słodko
	elegancki	eleganccy	elegantszy	elegancko	bardziej elegancko
	lekki	lekcy	lżejszy	lekko	lżej
	wielki	wielcy	większy	wielce	więcej
	cienki	ciency	cieńszy	cienko	cieniej
	ciężki	ciężcy	cięższy	ciężko	ciężej
	daleki	dalecy	dalszy	daleko	dalej
	głęboki	głębocy	głębszy	głęboko	głębiej
	wysoki	wysocy	wyższy	wysoko	wyżej
	szeroki	szerocy	szerszy	szeroko	szerzej
5 D o	gorzki	gorzcy	bardziej gorzki	gorzko	bardziej gorzko
5 D 0	jaki	jacy		jak
5 D u	polski	polscy	bardziej polski	po polsku
5 D x	wszelki	wszelcy
5@	wszystek (n wszystko)	wszyscy
6 A o	odpowiedni	odpowiedni	odpowiedniejszy	odpowiednio	odpowiedniej
6 B o	tani	tani	tańszy	tanio	taniej
6 D o	letni	letni	bardziej letni	letnio	bardziej letnio
6 D x	trzeci	trzeci
7 D o	żmii	żmii	bardziej żmii	żmijo	bardziej żmijo
7@	mój (n moje)	moi		po mojemu
9 B o	głupi	głupi	głupszy	głupio	głupiej
9 D o	małpi	małpi	bardziej małpi	małpio	bardziej małpio
9 D x	przygłupi	przygłupi
9@	si	si
10 D o	diabli	diabli		diablo
10 D x	tyli	tyli
10@	tyliż	tyliż
11 B o	świeży	świeży	świeższy	świeżo	bardziej świeżo, świeżej
11 B&^ o !	gorący	gorący	gorętszy	gorąco	goręcej
11 D o	obcy	obcy	bardziej obcy	obco	bardziej obco
11 D o0	wrzący	wrzący	bardziej wrzący	wrząc, wrząco	bardziej wrząco
11 D n	czczy	czczy	bardziej czczy	na czczo
11 D 0n	leżący	leżący		leżąc, na leżąco
11 D m	boży	boży	bardziej boży	po bożemu
11$ C o !	duży	duzi	większy	dużo	więcej
11$ D o	pieszy	piesi		pieszo
11$ D x	dzisiejszy	dzisiejsi
11$@	pierwszy	pierwsi		wpierw, najpierw
11$@	nasz (n nasze)	nasi		po naszemu

Uwaga na temat stopnia wyższego
Większość przymiotników używa dziś raczej form opisowych, np. bardziej solidny, zamiast form prostych, np. solidniejszy.

Spis przymiotników według typów odmian

ramka w nowym oknie

$	dodatkowe wymiany spółgłosek w typie 11
A	stopień wyższy ~ejszy
B	stopień wyższy ~szy
B&	stopień wyższy ~szy z wymianą spółgłoski tematu
C	stopniowanie nieregularne
D	stopniowanie opisowe lub form stopniowania nie używa się
E	stopniowanie opisowe przymiotnika (przysłówek stopniowany regularnie)
o	przysłówek z końcówką ~o
e	przysłówek z końcówką ~e
u	przysłówek typu po polsku
m	przysłówek typu po bożemu
n	przysłówek typu na czczo
0	przysłówek z końcówką ZERO
x	brak przysłówka
^	przegłos polski
^^	przegłos polski z wymianą spółgłosek
!	nieregularny stopień wyższy przysłówka
@	formy nieregularne

Ciąg dalszy

Inne ujęcie deklinacji

Odmiana przymiotników i tworzenie przysłówków

Strona główna – Gramatyka polska

2022-03-14